آن دَم…
که مژدهٔ طلعتِ مِهر نَصیبِ دماوند میشود
بادِ قاصد, از رویِ مزراعِ چای عبور میکندُ
عطر بهارنارنج و بِه لیمو را توشه یِ راه میگیرَدُ
پهلویِ هِل و یاسمین در چَنته محفوظ میدارَد.
از پُشته ها و رودها و هامون ها میگذرد
تا در بَزمِ تابش و درخشش
رقصِ حیات, تحفه یِ سروِابَرکوه کند.
ترکیبات دمنوش
تصنیفی به وقت نوشیدن
نیکوترین مجالِ نوشیدن
واژه نامه
ابَرکوه: کوه بزرگ.
بَزم: جشن، مهمانی، ضیافت.
به جان بردن: زندگی کردن.
پُشته: تپه،کوهپایه.
پیاله: فنجان، ظرفی که در آن آشامیدنی بنوشند.
تُحفه: ارمغان، سوغات، هدیه.
تصنیف : قطعه شعری که به آهنگ طربانگیز خوانده میشود، ترانه، سرود.
چَنته: کیسه، توبره.
رسم: سنت و قاعده، آداب.
ساز کردن: مهیا کردن، آماده کردن، به وجود آوردن، آفریدن.
طلعت: چهره، رخسار، رویت کردن.
قاصد: نامهبر، پیک.
کفچه: کفگیر، قاشق.
گشت هستی: گردش هستی، سیاحت هستی.
مجال: فرصت.
میزان: اندازه، مقدار.
هامون: زمین هموار، (مقابل آسمان) دشت.
- مژده طلعت مهر نصیب دماوند میشود: اشاره به آمدن و ابتدای پاییز و زیباییهای این فصل دارد.
- در چنته محفوظ میدارد: از آن نگهداری میکند.
- رقص حیات، تحفه سرو ابرکوه کند: سرزندگی و رقص طبیعت به سروِ کوه بلند ( دماوند) هدیه میشود، زندگی را به سرو بلند هدیه میکند.
- نیکوترین مجال نوشیدن: بهترین زمان نوشیدن.
- به خوشیِ بودِ هر همنشین شور: در اینجا منظور بهترین روش آماده کردن دمنوش برای لذت بردن بیشتر است.
- میزان است به یک کفچه دمنوش در پیاله : به مقدار یک قاشق از دمنوش در فنجان.
- به جان ببرد به گشت هستی: زندگی کردن در گردش هستی.
گیاه نامه
هل: هل میوهای کوچک از گیاهی با همین نام از گونه زنجبیلیان است. این گیاه علفی با ساقههای بلند و برگهای خطی و گلهای سفید، در مناظق گرم و مرطوب جهان به خصوص هندوستان میروید و انواع گوناگونی دارد که میوه سبز آن عطر تندتری دارد. طبع هل گرم و خشک است. مصرف این گیاه در نوشیدنیها و به صورت دمنوش به عمل هضم در دستگاه گوارش کمک میکند و مانع ترشح زیاد اسید معده، سوءهاضمه، نفخ و حالت تهوع میشود. خواص گرمابخش و انرژیزای این گیاه به درمان افسردگی کمک میکند و روحیهبخش است. و از سمتی دیگر این میوه کوچک بندانگشتی بوی بد دهان را از بین میبرد، مانع سرطان است و فشار خون را نیز کاهش میدهد.
یاسمین: جاسمین، گیاهیست از خانواده یاسهای رونده و درختچهای زینتیست از راسته نعناسانان با گلهای سفید ستارهای شکل که عطر شامه نوازی دارند و بومی کشورهای مدیترانهای هستند. طبع آن گرم و خشک است و عطر آن برای کاهش ضربان قلب، تسکین اعصاب و بهبود خلق و خو مفید است. نوشیدن این گیاه به صورت دمکرده به همراه چای سبز موجب افزایش متابولیسم و انرژی بدن و در نتیجه کاهش وزن است. این گیاه در جلوگیری از بیماریهای سرطانی و قلبی و بهبود گردش خون و تسکین درد نیز، کمک میکند.
بهارنارنج: بهارنارنج شکوفه درخت نارنج است. درخت نارنج، مادر مرکبات است و شکوفههای آن یکی از معطرترین گلهاست. شکوفه نارنج مزاج گرم و خشک دارد و بوییدن آن شادی آور، تقویتکننده مغز و از بین برنده آبریزش بینی است. این درخت در ساری، بابل و شیراز به فراوانی کشت میشود و آیین سنتی عرقگیری بهار نارنج، از جمله آیینهای سنتی مازندرانیها از دیرباز بوده و هست. این گیاه سرشار از منیزیم،کلسیم، روی، سدیم، مس، پتاسیم و ویتامینهای گروه B، C و D است، تقویت سیستم عصبی بدن و آرامبخشی از خواص دمنوش بهار نارنج است. همچنین این گیاه سردردهای عصبی و میگرنی را سریع کاهش میدهد. از دیگر خواص بهار نارنج میتوان به تقویت معده و رفع اضطراب و استرس و تپش نامنظم قلب اشاره کرد.
چای سبز: چای سبز گونهای از چای است که از برگها و جوانههای کاملیا سیننسیس که فرایند پژمردگی و اکسیده شدن چای معمولی را نگذرانده به دست میآید. اصالت چای سبز به چین برمیگردد. چای سبز به دلیل داشتن مواد ضد سرطانی به مانند کاتچین که آنتی اکسیدان قوی است، شهرت دارد. علاوه بر این میزان کافئین موجود در چای سبز برای کسانی که نباید کافئین مصرف کنند، مناسب و ۲۰ تا ۳۰ درصد کمتر از چای سیاه است. طبع چای سبز گرم و خشک است و به دلیل وجود آنتی اکسیدان زیاد، این گیاه خاصیت ضدپیری دارد. از خواص فراوان دیگر چای سبز میتوان به تقویت حافظه، تقویت سیستم ایمنی و آرامش بخشی آن اشاره کرد.
به لیمو: بهلیمو نام یک گیاه معطر است که بوی خوشایند لیمو را دارد. برگهای خشن به لیمو در موقع تماس، بوی عطری مانند بوی لیمو را دارند. این گیاه بومی آمریکای جنوبی بوده و از آن جا به سایر نقاط جهان از جمله ایران رفتهاست. در ایران این گیاه در استانهای شمالی و باغها کشت میشود. به لیمو، درختچهای است خزان پذیر از خانواده شاهپسند که ارتفاع آن به ۳ تا ۵ متر نیز می رسد. برگ های این گیاه به صورت کشیده و به رنگ سبز کمرنگ هستند و به صورت دسته های سهتایی روی ساقه شان قرار می گیرند و همین برگ ها بخش دارویی این گیاه هستند که در اواخر تابستان جمع آوری می کنند. طبع آن گرم و خشک است و از به لیمو در درمان سوء هاضمه، نفخ، سردردهای یک طرفه، دردهای عصبی، سرگیجه و علائم سرماخوردگی استفاده می شود به علاوه در تقویت حافظه و ایجاد آرامش نیز مفید است.
موسیقی
بیا که نوبت صلح است و دوستی و عنایت به شرط آن که نگوییم از آن چه رفت حکایت
*سعدی
عدهای از موسیقی دانان، دستگاه چهارگاه را به خاطر این که دو دانگ متقارن دارد، دستگاه اصلی میدانند. آواز چهارگاه نمونه جامع و کاملی از تمام حالات و صفات موسیقی ملی ماست. چرا که درآمد آن مانند ماهور، موقر و متین است و شادی و خرمی خاصی دارد. این دستگاه به دلیل کمال خود هم گریه و زاری میکند و هم شادی میآفریند و گاهی مسرور و شادمان است و گاهی نیز غمانگیز و دلشکسته و با توشهای از متانت و وقار عارفانه شرقی.
اما روی هم رفته چهارگاه را میتوان دستگاهی محسوب کرد که مانند پیری فرزانه دارای روحی بلند و عرفانی است و احساسات عالی انسانی را در کنار خصایص و محسنات انسانی صبور و شکیبا داراست. این دستگاه، بهترین گزینه برای ساخت قطعات و تصانیف ملی میهنی و حماسی است به طوری که به زیبایی میتواند حالت شوق و افتخار وصف ناپذیری را در شنونده به وجود آورد.
فهرست گوشههای دستگاه چهارگاه بدون در نظر گرفتن ترتیب اجرا بر این قرارند: زابل، حصار، مویه، مغلوب ، منصوری، حزین و مخالف. از جمله آثار مشهور دوره معاصر که در دستگاه چهارگاه ساختهشدهاند میتوان به آلبوم دستان اثر پرویز مشکاتیان و با آواز محمدرضا شجریان،آلبوم کنسرت ۷۷ اثر شهرام ناظری و گروه کامکارها، قطعه سلام صبحگاهی اثر حسن کسائی، و آلبوم نخستین دیدار بامدادی اثر کیهان کلهر اشاره کرد. موسیقی تیتراژ مجموعه تلویزیونی پدرسالار ساخته بهرام دهقانیار نیز در همین دستگاه ساخته شدهاست.